
Điếu văn: Hướng dẫn viết văn tế

Điếu văn là một thể loại văn tế có nguồn gốc từ Trung Quốc, được sử dụng để tưởng niệm, ca ngợi hoặc phê bình một người đã qua đời. Điếu văn thường được viết bằng thơ hoặc văn xuôi, có cấu trúc rõ ràng và tuân theo những quy tắc nhất định. Điếu văn có thể được phân loại theo mục đích, đối tượng, phong cách hoặc thời kỳ lịch sử.
Văn tế là loại văn đọc khi tế, cúng người chết hoặc người sống trong một số trường hợp đặc biệt. Văn tế thể hiện lòng tiếc thương, kính trọng và cầu nguyện cho người đã mất. Văn tế có thể là văn vần, văn xuôi hoặc biền văn. Một bài văn tế thường có các phần: lung khởi, thích thực, ai vãn và kết. Văn tế có nhiều sắc thái biểu cảm và tính chất thẩm mỹ khác nhau, tùy theo người viết và hoàn cảnh.
Điếu văn viết như thế nào?
Các thông tin hướng dẫn sau đây có thể giúp ích việc chuẩn bị Điếu văn:
- Ngày tháng và nơi sanh của người quá cố: Ông Nguyễn Văn A sinh ngày 1 tháng 1 năm 1940 tại Hà Nội.
- Biệt danh và / hay tên được người khác biết đến: Ông được mọi người gọi là Bác A, vì ông luôn quan tâm và giúp đỡ mọi người xung quanh.
- Tên cha mẹ, nơi hai người gặp gỡ và kết hôn: Cha ông là Nguyễn Văn B, một nhà giáo dục nổi tiếng. Mẹ ông là Trần Thị C, một bác sĩ tận tâm. Hai người gặp nhau khi cùng học tại Đại học Y Hà Nội và kết hôn năm 1938.
- Anh chị em: Ông có một anh trai là Nguyễn Văn D, một chị gái là Nguyễn Thị E và một em gái là Nguyễn Thị F.
- Tuổi thơ–nơi ở và sở thích: Ông lớn lên trong một gia đình có truyền thống yêu nước và học hành. Ông sống ở Hà Nội cho đến năm 1954, khi ông cùng gia đình di cư vào Nam. Ông yêu thích đọc sách, chơi cờ và nghe nhạc cổ điển.
- Những trường đã học qua, phần thưởng đạt được: Ông học tại Trường Quốc học Hà Nội từ năm 1950 đến năm 1954, và đạt được giải nhất toàn trường. Sau đó, ông theo học tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Sài Gòn từ năm 1956 đến năm 1960, và tốt nghiệp loại xuất sắc. Năm 1962, ông nhận được học bổng Fulbright để đi du học tại Hoa Kỳ. Ông tiếp tục học tại Đại học Harvard và lấy bằng tiến sĩ vật lý năm 1966.
- Thành tựu và bằng cấp nghề nghiệp hay học vị: Sau khi về nước, ông làm việc tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Ông là một trong những nhà khoa học hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực vật lý hạt nhân. Ông đã có nhiều công trình nghiên cứu quan trọng và được công bố trên các tạp chí uy tín quốc tế. Ông cũng là giáo sư và người hướng dẫn cho nhiều thế hệ sinh viên và nghiên cứu sinh. Ông đã được trao nhiều giải thưởng và huân chương cao quý của Nhà nước và các tổ chức quốc tế.
- Một vài vật dụng thú vị từ thời thơ ấu: Một trong những vật dụng thú vị mà ông luôn giữ gìn là chiếc đồng hồ đeo tay mà cha ông tặng cho ông khi ông tròn 10 tuổi. Chiếc đồng hồ có khắc chữ “Con trai yêu của bố”. Ông cũng rất yêu quý chiếc kính lúp mà ông dùng để quan sát các hiện tượng tự nhiên khi còn nhỏ. Chiếc kính lúp đã khơi gợi niềm đam mê khoa học của ông.
- Các chi tiết trong chiến tranh hay phục vụ trong quân ngũ: Ông đã tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước từ năm 1968 đến năm 1975. Ông là một trong những nhà khoa học tham gia vào việc nghiên cứu và phát triển các vũ khí hạt nhân cho quân đội Việt Nam. Ông đã có nhiều đóng góp quan trọng cho sự thắng lợi của cách mạng. Ông cũng đã bị thương nhiều lần trong các trận chiến, nhưng luôn kiên cường và hy sinh vì tổ quốc.
- Chi tiết về hôn nhân, ly hôn, con cái, và các mối liên hệ quan trọng: Ông kết hôn với bà Lê Thị G, một nhà báo tài năng, năm 1967. Hai người đã có một cuộc sống hạnh phúc và đồng lòng trong mọi hoàn cảnh. Họ có ba người con: Nguyễn Văn H, Nguyễn Thị I và Nguyễn Văn J. Tất cả đều là những con người tốt, thành đạt và có ích cho xã hội. Ông cũng có nhiều người bạn thân thiết, đồng nghiệp và học trò mà ông luôn coi như gia đình.
- Chi tiết về cháu / chắt: Ông có sáu người cháu: Nguyễn Văn K, Nguyễn Thị L, Nguyễn Văn M, Nguyễn Thị N, Nguyễn Văn O và Nguyễn Thị P. Ông rất yêu thương và tự hào về các cháu. Các cháu đều là những đứa trẻ thông minh, ngoan ngoãn và có tài năng. Ông luôn dành thời gian để chơi với các cháu, kể cho các cháu nghe những câu chuyện về cuộc đời của ông và khuyến khích các cháu theo đuổi ước mơ của mình.
- Chi tiết về thành viên Câu lạc bộ, vị trí từng giữ: Ông là thành viên của Câu lạc bộ Vật lý Việt Nam từ năm 1976. Ông là một trong những người sáng lập và là chủ tịch câu lạc bộ từ năm 1980 đến năm 1990. Ông đã có nhiều hoạt động khoa học và xã hội để phát triển và phổ biến vật lý cho cộng đồng. Ông cũng là người kết nối và hợp
- Các thành quả thể thao: Tôi đã tham gia đội bóng đá của trường và giành được huy chương bạc ở giải vô địch quốc gia. Tôi cũng rất thích chạy bộ và bơi lội để nâng cao sức khỏe.
- Các chọn lựa, điều yêu ghét: Tôi thích ăn các món ăn Việt Nam, nhất là phở và bánh mì. Tôi không thích ăn đồ cay hoặc ngọt quá mức. Tôi chọn học ngành kinh tế vì tôi muốn hiểu rõ hơn về thế giới và cách hoạt động của nó.
-
Các hoạt động âm nhạc, kịch nghệ, …: Tôi có niềm đam mê với âm nhạc và đã học chơi piano từ khi còn nhỏ. Tôi thường biểu diễn ở các sự kiện của trường hoặc của cộng đồng. Tôi cũng thích xem các vở kịch nghệ, nhất là các vở kịch cổ điển như Romeo và Juliet hay Hamlet.
- Các phẩm chất, câu nói, câu chuyện đặc biệt quan trọng với người khác: Tôi luôn cố gắng sống trung thực, tôn trọng và có trách nhiệm. Tôi tin rằng mỗi người đều có giá trị và nên được tôn trọng dù có khác biệt như thế nào. Một câu nói mà tôi rất thích là “Hãy làm cho ngày hôm nay tốt hơn ngày hôm qua”. Một câu chuyện mà tôi không bao giờ quên là khi tôi được gặp thần tượng của mình, ca sĩ Sơn Tùng M-TP, và được chụp ảnh cùng anh ấy.
- Thơ ca, bài hát hay những quyển sách đặc biệt: Tôi rất yêu thích thơ ca và đã viết nhiều bài thơ theo phong cách tự do. Một bài thơ mà tôi rất tự hào là “Tình yêu của tôi”, một bài thơ tặng cho người yêu của tôi vào ngày sinh nhật. Một bài hát mà tôi luôn nghe là “Lạc trôi”, một bài hát của Sơn Tùng M-TP về sự lãng du và tự do. Một quyển sách mà tôi rất ấn tượng là “Nhà giả kim”, một cuốn sách của Paulo Coelho về cuộc hành trình tìm kiếm ước mơ.

Nên nói gì với người đang đau buồn
Đôi khi, chúng ta không biết nên nói gì để an ủi một người đang buồn. Điều quan trọng là không cố gắng làm cho họ cảm thấy tốt hơn bằng những lời nói – Đó là một phản ứng tự nhiên và bình thường khi một người đang đau khổ có những cảm xúc như buồn, tức giận, im lặng, sợ hãi, cô đơn hay thất vọng.
Những lời nói đơn giản như “Tôi rất tiếc về điều này” có thể có ý nghĩa rất lớn với người đang buồn. Họ thường chỉ cần một người để lắng nghe, để chia sẻ cảm xúc và kỷ niệm của họ.
NÊN để người đó được khóc và biểu lộ cảm xúc – nỗi đau đến với cả đàn ông lẫn phụ nữ, nam cũng như nữ, trẻ lẫn người luống tuổi.
KHÔNG NÊN nói “ Dũng cảm lên” hay “Mạnh mẽ lên”; điều này càng làm người đau lòng xúc động thêm.
NÊN nói về người vừa khuất – nói tên họ và sẵn sàng nghe kể về tình huống họ qua đời – điều này giúp vơi đi hiện thực mất mát, một phần quan trọng của nỗi đau buồn.
KHÔNG NÊN nói “Tôi biết cảm xúc bạn thế nào”. Chúng ta không bao giờ có thể cảm nhận được cảm giác sâu xa, hay hoàn toàn biết được tất cả những thứ gắn liền với nỗi đau của người khác.
NÊN tỏ ra sẵn sàng giúp đỡ – mua hàng thực phẩm, săn sóc trẻ con, cắt cỏ, ủi quần áo, nấu ăn – không chỉ đến giúp vài ngày sau cái chết mà trong vài tháng khi ảnh hưởng thực sự của cái chết được cảm nhận.
KHÔNG NÊN quên những ngày đặc biệt như sinh nhật, lễ kỷ niệm, giáng sinh – những ngày này có thể rất cô đơn khi ai đó đặc biệt mất đi. Một tấm thiệp hay gọi điện vào ngày này có thể rất đặc biệt.

Đối phó với đau buồn
Khi quý vị lần đầu biết được người mình yêu quý từ trần, quý vị có thể bị ‘sốc’. Và rồi quý vị có thể cố chối bỏ điều đó. “Không. Anh ấy không thể chết. Tôi chỉ nói chuyện với anh ấy hôm qua. Hẳn là có nhầm lẫn.” Đây là những phản ứng bình thường.
Trên thực tế, những phản ứng này là giai đoạn đầu của quá trình thương cảm. Hiểu được nỗi đau không nhất thiết sẽ giảm được đau đớn, nhưng hiểu biết có thể giúp quý vị vượt qua thời gian đau buồn.
Thật không may, chúng ta không được dạy làm thế nào để chuẩn bị tinh thần khi một người thân với chúng ta qua đời, mặc dù đau buồn là một trong những cảm xúc mạnh nhất chúng ta sẽ phải chịu đựng. Nó có thể mang lại cảm giác mất mát, bơ vơ và buồn bã rất khó đối phó.
Không dễ dàng giải quyết vấn đề đau buồn. Đây là phản ứng tự nhiên khi ta mất mát một người đặc biệt hay một thứ gì đó ta coi trọng. Nỗi đau buồn không được hiểu rõ trong xã hội chúng ta. Một số người cố gắng chối bỏ, trì hoãn hay tránh né đau buồn.
Tuy nhiên, sẽ có những điều chỉnh nhỏ hay lớn trong cuộc sống quý vị. Quý vị sẽ thay đồi. Thói quen quý vị sẽ thay đổi. Tâm trạng quý vị sẽ thay đổi. Tất cả những điều này gọi là ‘nỗi đau buồn’. Đây thực sự là thích nghi với thay đổi trong cuộc sống, trong suy nghĩ, hy vọng, niềm tin và tương lai của quý vị.
Không có khuôn mẫu nào để theo khi quý vị đau buồn. Ngay cả những thành viên trong một gia đình tiếc thương sự mất mát của cùng một người, sẽ biểu lộ đau lòng theo nhiều cách khác nhau.
Điều này xảy ra vì mỗi người bị ảnh hưởng do:
- Cá tính
- Cách quý vị đối phó với căng thẳng
- Biểu lộ cảm xúc
- Mối quan hệ với người quá cố
- Trường hợp qua đời
- Nguồn động viên quý vị có
- Các vấn đề cá nhân có thể nổi lên lúc này
Một số phản ứng đau buồn thường gặp gồm:
- Khóc lóc (Tôi không thể khóc, hoặc không thể ngừng khóc)
- Giận dữ (Thật không công bằng)
- Khuây khỏa (Tôi mừng vì đau khổ chịu đựng đã hết)
- Bị sốc (Tôi không thể chấp nhận)
- Chết lặng đi (Người tôi như cứ trôi bềnh bồng)
- Tội lỗi (Phải chi tôi có thể quay ngược thời gian)
- Thất vọng (Sao không ai hiểu tôi)
- Hoảng hốt (Tôi sẽ đối phó ra sao)
- Chán nản (Tôi không quan tâm gì nữa)
- Sợ hãi (Nếu tôi không giải quyết được thì sao)
- Rã rượi (Tôi không còn hơi sức)
- Hoang mang (Đầu óc tôi rối bời)
- Chối bỏ (Sao họ có thể làm điều này)
- Trống trải (Tôi cảm thấy như luôn mất mát một thứ gì đó)
Nỗi đau thường không kéo dài mãi – ngay cả dù lúc đầu, người đau lòng có thể tin rằng “ tôi sẽ không bao giờ vượt qua được”. Thời gian của quá trình đau buồn tùy mỗi người, và trong một hoàn cảnh gia đình, sự khác biệt này có thể gây căng thẳng. Nỗi đau là một phần rất quan trọng! Mỗi người chúng ta đều phải trải qua những khoảnh khắc đau lòng khác nhau.
Trẻ em cũng đau buồn. Như người lớn, trẻ em sẽ phản ứng với tin báo tử khác nhau và có lẽ có phản ứng không lường trước được. Đứa trẻ có thể nói “không đúng” hoặc đập phá hay có lời hung hăng. Một số trẻ có thể muốn được ở một mình lúc đó hay tò mò và hỏi thật nhiều, hơn là thấy buồn bã.
Sau đó, khi sự mất mát đã lắng xuống, một vài trẻ có thể biểu lộ nỗi đau bằng việc thay đổi thái độ, như nổi giận hay không còn thích những hoạt động thường lệ hay bài vở ở trường. Sợ hãi có thể xuất hiện – “Bây giờ ai sẽ chăm sóc mình?”, “chúng ta có phải chuyển nhà không?”, “Con sợ đi ngủ”, hay “Con không hiểu chuyện gì đang xảy ra”
Người lớn có thể giúp trẻ tốt nhất bằng cách giải thích rõ ràng và thành thật về cái chết, và để các em khóc hay thể hiện cảm xúc, không phê bình hay ngăn cản chúng. Có thể mơ hồ và khó hiểu khi nói với trẻ “Chúng ta đã mất bà đêm rồi” hay “Bố đã lên thiên đường”. Giải thích như thế đánh đồng việc qua đời giống như 1 chuyến đi xa, và khiến trẻ mong đợi rằng người đã mất sẽ quay về trong tương lai.
Thường chỉ cần vuốt ve, ôm ấp trẻ, và yên lặng ở bên trẻ một lát sẽ làm hài lòng đứa bé đang cảm thấy sợ hãi hay không chắc về những thay đổi đang xảy ra trong gia đình.
Thanh thiếu niên có thể rất dễ bị tổn thương khi một người bạn cùng trường hay một thành viên gia đình mất đi, vì nỗi đau này có thể trở nên phức tạp do những thay đổi thường gặp ở tuổi đang lớn. Nhu cầu muốn chứng tỏ mình “trưởng thành” trước bạn đồng lứa hay gia đình có thể dẫn tới bị cô lập và khó khăn khi yêu cầu giúp đỡ hay biểu lộ cảm xúc.
Người lớn không cần thiết giấu nước mắt với trẻ em ở bất kỳ độ tuổi nào – quý vị đau buồn sẽ cho trẻ thấy rằng các em không cần xấu hổ hay sợ hãi biểu lộ cảm xúc riêng. Bằng cách này, trẻ nhỏ sẽ không phải mang theo những mất mát ở tuổi thơ không có giải đáp đến khi chúng lớn. Trẻ cũng sẽ không học những cách không có ích đối phó với đau buồn, như che dấu cảm xúc thật, hay tin rằng chúng phải âm thầm chịu đựng tổn thương, khó hiểu, giận dữ hay sợ hãi.
Có nhu cầu chung cần biểu lộ nỗi đau buồn. Nhu cầu này có thể được đáp ứng bằng nhiều cách khác nhau, tùy mỗi người, và tùy nền văn hóa, niềm tin, và hoàn cảnh của họ. Quan trọng là hiểu rằng đau buồn không phải là dấu hiệu của yếu đuối hay không có khả năng đối phó. Đau buồn là một phần bình thường, lành mạnh khi hàn gắn đau thương.
Điều này dường như khó tin, nhưng hầu hết chúng ta đều biết điều chỉnh lại với mất mát. Quý vị cũng có thể làm được. Điều này không có nghĩa là đau buồn sẽ được chữa khỏi, hay quý vị nên quên đi người đã khuất. Thậm chí, quý vị sẽ vẫn còn cảm thấy thỉnh thoảng buồn nhiều năm sau này.
Có lẽ điều khác biệt khi quý vị vượt qua đau buồn là mất mát này không hoàn toàn là mối bận tâm trong suy nghĩ của quý vị. Năng lượng sống sẽ trở lại. Không cần thiết phải giả vờ vui vẻ để làm hài lòng người khác – quý vị sẽ có thể cười trở lại vì quý vị thật sự muốn thế. Cuộc sống sẽ khác đi, nhưng không có nghĩa là quý vị không thể sống vui vẻ trở lại.

Tốt nhất là không nên đặt ra 1 khung thời gian cho toàn bộ kinh nghiệm đaubuồn này. Sẽ có những mong đợi không thực tế, và điều này mỗi người một khác. Quý vị cần đối phó với đau buồn và đối mặt với những đổi thay trong cuộc sống. Để làm được thế, quý vị có thể cần:
- Nói chuyện về nỗi đau buồn (Việc này sẽ giúp quên đi buồn đau)
- Chăm sóc bản thân (Ăn uống, nghỉ ngơi, hít thở không khí trong lành và cố gắng tránh rượu và thuốc an thần)
- Yêu cầu giúp đỡ (Đừng nghĩ rằng quý vị phải đối phó một mình)
- Thông cảm với bạn bè (Bạn bè có thể mất kiên nhẫn, vì thế hãy kể cho họ về cảm xúc của mình và chia sẻ đau buồn)
- Cảnh giác với 1 số lời khuyên (Đừng để người khác lôi kéo bạn hãy thay thế hay tránh đi nỗi buồn đau, như đi nghỉ mát hay mua xe)
- Chuẩn bị có những lúc buồn vui (những ký ức do sinh nhật hay các ngày kỷ niệm khác khơi dậy có thể khiến quý vị buồn.
- Cần tìm cách khiến quý vị nguôi ngoai khi nhớ đến người này, như đi viếng nghĩa trang)
- Chấp nhận mất mát như một phần trong cuộc sống (Nếu quý vị yêu thương một người, cũng phải sẵn lòng để họ ra đi khi họ không còn sống nữa).
Chúng tôi không phải là chuyên gia tâm lý, nhưng chúng tôi có thể chia sẻ những kiến thức và kinh nghiệm của chúng tôi. Chúng tôi có nhiều tài liệu miễn phí cho quý vị tham khảo và áp dụng. Nếu quý vị cần sự hỗ trợ của các tổ chức chuyên nghiệp, chúng tôi có thể giúp quý vị liên lạc với họ. Chúng tôi hiểu rằng đây là một thời gian khó khăn và căng thẳng, và quý vị cần có người đồng hành và lắng nghe.
