Thu Thập Mẫu Bệnh Phẩm Pháp Y: Quy Trình Khoa Học và Vai Trò Quan Trọng

Th7 14, 2025 | Tin bên lề

Việc thu thập mẫu bệnh phẩm pháp y và bảo quản mẫu xét nghiệm đúng cách là khâu then chốt trong quy trình khám nghiệm tử thi chi tiết, đảm bảo tính toàn vẹn và giá trị của bằng chứng. Các kỹ thuật lấy mẫu và quy trình chuỗi hành trình vật chứng nghiêm ngặt giúp mang lại kết quả xét nghiệm chính xác nhất.

Nội dung hiện

Sau khi hoàn tất các bước khám nghiệm hiện trường tử vong, khám nghiệm bên ngoài và khám nghiệm bên trong (mổ tử thi), một trong những công đoạn cực kỳ quan trọng tiếp theo là thu thập mẫu bệnh phẩm pháp y. Những mẫu này, từ mô cơ quan đến các loại dịch cơ thể, sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để thực hiện các phân tích chuyên sâu, cung cấp những thông tin không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Do đó, việc áp dụng đúng kỹ thuật lấy mẫu và quy trình bảo quản mẫu xét nghiệm là yếu tố quyết định đến độ tin cậy của kết quả cuối cùng.

Tầm Quan Trọng Của Việc Thu Thập Mẫu Bệnh Phẩm Pháp Y Đúng Cách

Mẫu bệnh phẩm pháp y là những “nhân chứng thầm lặng” chứa đựng thông tin về tình trạng sức khỏe, bệnh lý, sự hiện diện của độc chất, hoặc đặc điểm di truyền của người đã khuất. Việc thu thập và bảo quản không đúng cách có thể dẫn đến:

Mẫu bị nhiễm bẩn (Contamination): Do tác nhân từ môi trường, dụng cụ, hoặc từ người thực hiện, làm sai lệch kết quả phân tích.
Mẫu bị phân hủy hoặc biến chất (Degradation): Do nhiệt độ, ánh sáng, hoặc thời gian bảo quản không phù hợp, làm giảm chất lượng DNA, thay đổi nồng độ chất độc, hoặc phá hủy cấu trúc tế bào.
Mất mát mẫu: Do đóng gói không cẩn thận hoặc ghi nhãn sai.
Ảnh hưởng đến giá trị pháp lý: Nếu quy trình không tuân thủ chuỗi hành trình vật chứng, kết quả xét nghiệm có thể bị nghi ngờ hoặc không được chấp nhận tại tòa.

Do đó, mọi thao tác từ việc chọn vị trí lấy mẫu, dụng cụ sử dụng, đến cách thức đóng gói và vận chuyển đều phải tuân thủ những quy định nghiêm ngặt.

Các Loại Mẫu Bệnh Phẩm Pháp Y Phổ Biến

Tùy thuộc vào mục đích giám định và tình trạng của tử thi, các loại mẫu bệnh phẩm pháp y sau đây thường được thu thập:

1. Mẫu Mô (Tissue Samples)

Mục đích: Chủ yếu cho xét nghiệm mô bệnh học (soi dưới kính hiển vi) để phát hiện các tổn thương vi thể, bệnh lý tế bào (viêm, ung thư, thoái hóa…).
Các loại mô thường lấy:
- Tim, phổi, gan, thận, não, lách (các cơ quan chính).
- Các vùng có tổn thương nghi ngờ (ví dụ: khối u, vùng dập nát, vùng viêm nhiễm).
- Da từ các vết thương hoặc vùng nghi ngờ.
Kỹ thuật lấy mẫu: Dùng dao, kéo, kẹp phẫu thuật vô trùng cắt một miếng mô nhỏ (thường kích thước khoảng 1-2 cm, dày 0.5 cm).
Bảo quản: Mẫu mô cho mô bệnh học thường được cố định ngay trong dung dịch formalin 10% (để giữ nguyên cấu trúc tế bào). Mẫu mô cho xét nghiệm độc chất hoặc DNA có thể được đông lạnh.

2. Mẫu Máu (Blood Samples)

Mục đích: Xét nghiệm độc chất (cồn, ma túy, thuốc, chất độc), sinh hóa, huyết thanh học, nhóm máu, và đặc biệt là phân tích DNA.
Vị trí lấy:
- Máu tim (Heart blood): Thường được lấy trực tiếp từ buồng tim.
- Máu ngoại vi (Peripheral blood): Từ các mạch máu lớn như động mạch/tĩnh mạch đùi, tĩnh mạch dưới đòn. Máu ngoại vi thường ít bị ảnh hưởng bởi sự khuếch tán chất độc từ dạ dày sau chết hơn máu tim.
Kỹ thuật lấy mẫu: Dùng bơm kim tiêm vô trùng.
Bảo quản: Máu được đựng trong các ống nghiệm chuyên dụng.
- Ống chứa chất chống đông (ví dụ: EDTA cho DNA, xét nghiệm huyết học; Natri Fluoride cho định lượng cồn và glucose).
- Ống không chứa chất chống đông (để lấy huyết thanh cho một số xét nghiệm).
- Mẫu máu thường được bảo quản lạnh (2-8°C) hoặc đông lạnh (-20°C hoặc sâu hơn) tùy mục đích.

3. Mẫu Nước Tiểu (Urine Samples)

Mục đích: Chủ yếu để sàng lọc và định lượng ma túy, thuốc, chất chuyển hóa của chúng. Nồng độ một số chất có thể cao hơn và tồn tại lâu hơn trong nước tiểu so với máu.
Kỹ thuật lấy mẫu: Lấy trực tiếp từ bàng quang bằng bơm kim tiêm hoặc qua ống thông.
Bảo quản: Đựng trong lọ vô trùng, bảo quản lạnh hoặc đông lạnh.

4. Mẫu Dịch Dạ Dày và Chất Chứa Trong Dạ Dày (Gastric Contents)

Mục đích: Phát hiện các chất độc, thuốc uống chưa được hấp thu, hoặc xác định loại thức ăn cuối cùng.
Kỹ thuật lấy mẫu: Lấy toàn bộ chất chứa trong dạ dày.
Bảo quản: Đựng trong lọ sạch, bảo quản lạnh hoặc đông lạnh.

5. Mẫu Dịch Não Tủy (Cerebrospinal Fluid – CSF)

Mục đích: Xét nghiệm vi sinh (trong trường hợp nghi viêm màng não), sinh hóa, hoặc một số độc chất.
Kỹ thuật lấy mẫu: Chọc hút từ khoang dưới nhện ở vùng thắt lưng hoặc từ não thất.
Bảo quản: Trong ống vô trùng, bảo quản theo yêu cầu của xét nghiệm cụ thể.

6. Mẫu Dịch Mật (Bile)

Mục đích: Một số loại thuốc và chất chuyển hóa của chúng được bài tiết qua mật, có thể phát hiện ở nồng độ cao trong dịch mật.
Kỹ thuật lấy mẫu: Hút từ túi mật.
Bảo quản: Trong ống vô trùng, bảo quản lạnh.

7. Mẫu Dịch Thủy Tinh Thể (Vitreous Humor)

Mục đích: Dịch trong nhãn cầu ít bị ảnh hưởng bởi sự phân hủy sau chết và sự tái phân bố chất độc hơn máu. Hữu ích để định lượng một số chất như cồn, glucose, điện giải.
Kỹ thuật lấy mẫu: Hút từ nhãn cầu bằng kim nhỏ.
Bảo quản: Trong ống vô trùng, bảo quản lạnh.

8. Mẫu Tóc và Móng (Hair and Nail Samples)

Mục đích: Phát hiện việc sử dụng ma túy hoặc tiếp xúc với kim loại nặng trong một khoảng thời gian dài (tóc mọc khoảng 1cm/tháng).
Kỹ thuật lấy mẫu: Cắt một lượng tóc sát da đầu, hoặc lấy mẩu móng.
Bảo quản: Trong túi giấy hoặc phong bì sạch, khô.

9. Các Mẫu Đặc Biệt Khác

Tăm bông phết (Swabs): Từ các lỗ tự nhiên (miệng, mũi, âm đạo, hậu môn) để tìm tinh dịch, DNA, hoặc vi sinh vật. Từ vết thương để tìm DNA lạ.
Dị vật: Viên thuốc, mảnh kim loại, sợi vải… tìm thấy trong cơ thể.

Việc lựa chọn loại mẫu và số lượng mẫu phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể và yêu cầu của các phòng xét nghiệm.

Quy Trình Thu Thập và Bảo Quản Mẫu Bệnh Phẩm Pháp Y

Một quy trình chuẩn mực bao gồm:

Chuẩn bị dụng cụ: Tất cả dụng cụ (dao, kéo, kẹp, bơm kim tiêm, ống nghiệm, lọ đựng…) phải sạch, vô trùng và phù hợp với từng loại mẫu.
Xác định đúng vị trí và kỹ thuật lấy mẫu: Đảm bảo lấy đủ lượng mẫu cần thiết và tránh làm nhiễm bẩn chéo giữa các mẫu.
Đóng gói và ghi nhãn ngay lập tức:
- Mỗi mẫu phải được đựng trong một vật chứa riêng biệt.
- Vật chứa phải được đậy kín, niêm phong.
- Nhãn ghi đầy đủ thông tin: tên nạn nhân (nếu có), số hồ sơ, loại mẫu, vị trí lấy mẫu, ngày giờ lấy mẫu, người lấy mẫu.
Điều kiện bảo quản mẫu xét nghiệm:
- Mẫu cần cố định (ví dụ formalin cho mô bệnh học) phải được ngâm ngay.
- Mẫu cần bảo quản lạnh (2-8°C) hoặc đông lạnh (-20°C trở xuống) phải được đưa vào điều kiện nhiệt độ phù hợp càng sớm càng tốt.
- Tránh để mẫu tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời hoặc nhiệt độ cao.
Vận chuyển đến phòng thí nghiệm: Đảm bảo mẫu được vận chuyển an toàn, đúng điều kiện nhiệt độ, và nhanh chóng.
Tuân thủ Chuỗi Hành Trình Vật Chứng (Chain of Custody):
- Đây là một tài liệu ghi chép lại toàn bộ quá trình từ khi mẫu được thu thập, qua tay những ai, được lưu trữ ở đâu, cho đến khi được phân tích và hủy (nếu có).
- Mỗi khi mẫu được chuyển giao, phải có chữ ký xác nhận của cả người giao và người nhận.
- Việc duy trì chuỗi hành trình vật chứng nghiêm ngặt là cực kỳ quan trọng để đảm bảo tính pháp lý của bằng chứng. Bất kỳ sự gián đoạn nào trong chuỗi này đều có thể khiến kết quả xét nghiệm bị nghi ngờ.

Sự cẩn trọng trong từng bước của quy trình này sẽ quyết định liệu các xét nghiệm sau đó có mang lại kết quả chính xác, giúp làm sáng tỏ sự thật hay không. Sau khi các thủ tục pháp y và xét nghiệm hoàn tất, thi hài sẽ được bàn giao cho gia đình để tiến hành các nghi lễ cần thiết tại các cơ sở như nhà tang lễ tại TPHCM.

Về Công ty Tổ chức Tang lễ HỒNG PHÚC

Tại Công ty Tổ chức Tang lễ HỒNG PHÚC, chúng tôi hiểu rằng sự ra đi của người thân là một mất mát vô cùng to lớn. Với phương châm “HỒNG ÂN PHỤ MẪU – PHÚC BÁO VẠN NIÊN”, HỒNG PHÚC cam kết cung cấp các dịch vụ tang lễ trọn gói chuyên nghiệp, tận tâm và chu đáo, giúp gia quyến tổ chức một tang lễ trang nghiêm và vẹn toàn cho người đã khuất.

Chúng tôi hoạt động dựa trên sự minh bạch, đã được cấp giấy phép kinh doanh và đăng ký với Bộ Công Thương. Mọi dịch vụ đều được tư vấn rõ ràng, chi phí hợp lý, phù hợp với từng hoàn cảnh gia đình.

Thông tin liên hệ Công ty Tổ chức Tang lễ HỒNG PHÚC: